BİBLİYOTERAPİ NEDİR?

Bibliyoterapi, bireylerin duygusal ve bilişsel gelişimlerini desteklemek amacıyla okuma yoluyla terapi uygulayan bir yöntemdir. Özellikle, Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) ile özel öğrenme güçlüğü yaşayan çocuklarda bibliyoterapinin etkilerini inceleyen çalışmalar sınırlıdır. Ancak mevcut araştırmalar, bu tür uygulamaların bu özel gruptaki çocuklara fayda sağlayabileceğini göstermektedir.

Örneğin, Özan’ın (2017) yüksek lisans tezinde, DEHB ve özel öğrenme güçlüğü tanısı almış 9-12 yaş arasındaki çocuklar üzerinde yapılan bir çalışma, bibliyoterapinin kişilerarası sorun çözme becerileri üzerindeki etkilerini incelemiştir. Araştırma, bibliyoterapi uygulamalarının bu çocukların kişilerarası sorun çözme becerilerini anlamlı şekilde artırdığını ortaya koymuştur. (Kaynak: avesis.ticaret.edu.tr)

Türkiye’de 2019-2024 yılları arasında yapılan bibliyoterapi araştırmalarını ele alan bir çalışmada ise, DEHB ve özel öğrenme güçlüğü gibi özel gereksinimli bireylere yönelik çalışmaların sayısının oldukça az olduğu belirtilmiştir. Bu da, bu alandaki araştırma ve uygulama ihtiyacını gözler önüne sermektedir. (Kaynak: dergipark.org.tr)

Bibliyoterapi Uygulamalarına Dair Sahadan Bulgular

Başakşehir’de 5 yıldır hizmet veren Fizilal Akademi Eğitim ve Psikolojik Danışmanlık Merkezi’nde gerçekleştirdiğimiz bibliyoterapi uygulamaları, bu yöntemin nörogelişimsel ve davranışsal gelişim üzerindeki etkilerini anlamamıza yardımcı oldu. Yaklaşık 150 öğrencinin ailesiyle yaptığımız bu uygulamalarda, bibliyoterapinin bilişsel, sosyal ve duygusal gelişim süreçlerine olan etkilerini derinlemesine inceledik.

Uygulamalarımızda, eğitime katılan ailelerin çocuklarında bilişsel, sosyal ve duygusal gelişimin hızlandığını gözlemledik. Hem nöropsikolojik testler hem de klinik gözlemler, bibliyoterapiye aktif katılım sağlayan ailelerin çocuklarında gelişim sürecinin %70 oranında daha hızlı ve etkili ilerlediğini ortaya koydu.

Özellikle dikkat, odaklanma süresi, duygusal düzenleme becerileri ve akademik motivasyon gibi alanlarda önemli gelişmeler kaydedildi. Seçilen kitapların içeriğinin çocukların bireysel ihtiyaçlarına uygun olarak belirlenmesi ve bu kitaplar üzerine yapılan tartışmalar, çocukların iç dünyalarını anlamalarına, problem çözme becerilerini geliştirmelerine ve duygusal dayanıklılıklarını artırmalarına büyük katkı sağladı.

Bibliyoterapi Uygulamaları İçin Önerilen Adımlar

Bibliyoterapi uygulamalarının etkinliğini artırmak için aşağıdaki adımları takip edebilirsiniz:

Uygun Materyallerin Seçimi: DEHB ve özel öğrenme güçlüğü yaşayan çocuklar için yaş ve ilgi alanlarına uygun kitaplar seçilmelidir. Kitaplar, çocukların karşılaştıkları zorlukları ele alan ve çözüm önerileri sunan içeriklere sahip olmalıdır.

Rehberli Okuma Seansları: Çocuklarla birlikte kitaplar okunmalı ve kitaplarda geçen temalar, karakterler ve olaylar üzerine tartışmalar yapılmalıdır. Bu tartışmalar, çocukların deneyimlerini anlamalarına ve duygusal tepkilerini ifade etmelerine yardımcı olabilir.

Etkinliklerin Entegre Edilmesi: Okuma seanslarını desteklemek için yaratıcı yazma, drama ya da sanat gibi etkinlikler düzenlenebilir. Bu tür etkinlikler, çocukların öğrendiklerini pekiştirmelerine ve duygusal ifadelerini güçlendirmelerine katkı sağlar.

Aile ve Eğitimci İş Birliği: Bibliyoterapi sürecine ailelerin ve öğretmenlerin dahil edilmesi, çocukların gelişim süreçlerini çok yönlü olarak destekler. Aileler ve öğretmenler, çocukların okuma materyallerini seçmelerine yardımcı olabilir ve okuma sonrası tartışmalara katılabilirler.

Sonuç ve Değerlendirme

Bibliyoterapi, özellikle DEHB ve özel öğrenme güçlüğü yaşayan çocuklar için etkili bir destekleyici yöntem olarak ön plana çıkmaktadır. Başakşehir’deki saha deneyimlerimiz, ailelerin katılımıyla yürütülen bibliyoterapinin çok daha etkili olduğunu ve çocukların bilişsel, duygusal ve sosyal gelişim süreçlerinde belirgin iyileşmeler sağladığını göstermektedir.

Ancak, bu alandaki sınırlı akademik çalışmalar göz önüne alındığında, bibliyoterapinin etkilerini daha kapsamlı ve kontrollü deneysel tasarımlarla ele alan araştırmalara duyulan ihtiyaç oldukça açıktır. Bu nedenle, bibliyoterapi uygulamalarının daha geniş çaplı çalışmalara dahil edilmesi ve bilimsel veri setleriyle desteklenmesi büyük önem taşımaktadır.

HAZIRLAYAN: AİLE DANIŞMANI EMİNE ADLI